Tâm trí thẩm thấu

Ngày nay, việc giáo dục trẻ những năm đầu đời trong giai đoạn từ 0 đến 6 tuổi ngày càng nhận được sự quan tâm và chú trọng đặc biệt. Đó là lý do nhiều phương pháp giáo dục được đề ra và thu hút sự chú ý của các bậc phụ huynh cũng như các nhà giáo. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, phương pháp giáo dục Montessori ra đời cách đây hơn 100 năm kể từ năm 1987 vẫn được coi là kinh điển và có sức ảnh hưởng mạnh mẽ nhất. Phương pháp Montessori vừa là một bài học giáo dục, đồng thời cũng là một triết lý sống, đặt trọng tâm vào 6 năm đầu đời, giai đoạn nền tảng của đời người.

 

Nhận thấy tại Việt Nam phần lớn phụ huynh cũng như các thầy cô dạy trẻ chưa thực sự có cơ hội và môi trường để hiểu sâu sắc hay được đào tạo bài bản về phương pháp này, dịch giả Đinh Thị Thu Nguyệt đã biên dịch “Tâm trí thẩm thấu” (The Absorbent Mind) – cuốn sách được viết ra dựa trên chính những bài giảng của Maria Montessori – người sáng lập ra phương pháp này với hy vọng người đọc sẽ có cái nhìn toàn diện và nắm bắt cách thực hành đúng đắn nhất khi áp dụng phương pháp Montessori vào công cuộc giáo dục con trẻ. Bạn có tin rằng một đứa trẻ ngay từ khi còn trong bụng mẹ cho đến khi được sinh ra và hoàn thành hành trình 6 năm lại sở hữu loại năng lực tinh thần và tâm trí mạnh mẽ hơn bất kỳ một người trưởng thành nào không? Đúng vậy, đây chính là sự thật mà không phải ai cũng biết và “Tâm Trí Thẩm Thấu” sẽ kể bạn nghe về phép màu thần kỳ này.

 

Xuyên suốt 28 chương sách, tác giả tập trung phân tích một năng lực tinh thần độc đáo của đứa trẻ mang tên “Tâm trí thẩm thấu” – năng lực đã giúp đứa trẻ kiến tạo ra nhân cách, khả năng của loài người và nền văn minh nhân loại bất kể đứa trẻ ấy thuộc về một quốc gia, dân tộc hay một thời đại nào, cùng với đó là trách nhiệm của người lớn đối với thời kì này. Chẳng ai nghĩ rằng từ 0-3 tuổi là giai đoạn trẻ có thể tự học mọi thứ bằng sự quan sát và tâm trí thấm hút mà chẳng cần đến sự dạy dỗ của người lớn; trong giai đoạn từ 3-6 tuổi trẻ biến những thứ mình học, quan sát được ở giai đoạn trước đó thành hành động và ngôn ngữ ở cấp bậc cao hơn và hoàn thiện hơn; hay một đứa trẻ vốn đã sở hữu những năng lực về tri thức, tính độc lập, tính cộng đồng, tinh thần xã hội, sự thấu hiểu, cảm thông, kỷ luật và tình yêu.

Những thứ mà bạn thấy được từ cuốn sách có thể đi ngược lại với hiểu biết thông thường nhưng đó chính là những sự thật đắt giá được đúc kết từ nhiều công trình nghiên cứu thực tiễn của bác sĩ, nhà khoa học, triết gia, nhà nghiên cứu, nhà giáo dục học, nhà sư phạm học Maria Montessori. Dưới ngòi bút của mẹ đẻ phương pháp Montessori, đứa trẻ hiện lên như một công trình vĩ đại và kỳ diệu nhất trên hành tinh khi cho rằng mọi thứ bắt đầu từ đứa trẻ, đứa trẻ tạo ra ngôn ngữ, tạo ra hành động, đứa trẻ dạy ta thành một con người có cảm xúc, tính độc lập và kỷ luật. Hay nói cách khác mọi thứ bắt đầu từ đứa trẻ và đứa trẻ mới là người dạy chúng ta mọi kỹ năng cần thiết của loài người.

 

Không chỉ vậy, “Tâm Trí Thẩm Thấu” cũng sẽ mang đến người đọc một cái nhìn và tư duy rất khác về giáo dục khi mà bà Maria nhận thấy phong cách giáo dục cứng nhắc, giáo điều và sáo rỗng phổ thông đang kìm hãm và cướp đi cơ hội phát triển trí tuệ nâng cao của đứa trẻ. Ngoài ra, bạn có tin được không? Việc đưa cho trẻ một thứ đồ chơi vô tri cũng khiến em đối mặt với nguy cơ thoái bộ tinh thần, dẫn đến lệch lạc nhân cách. Theo bà việc mà người lớn cần làm đó là tạo điều kiện môi trường và công cụ để trẻ có thể tự mình khám phá thực tiễn, rèn luyện tâm trí, từ đó trau dồi nhân cách và những phẩm chất vốn có ở trẻ.

 

Dịch giả hy vọng với cuốn sách “Tâm trí thẩm thấu”, cha mẹ và tất cả những người có chung tình yêu với trẻ có thể cùng nhau quan tâm và giáo dục trẻ bằng một cách thông thái nhất, tạo cơ hội để trẻ được sống trong yêu thương, nhờ đó trẻ cũng sẽ trao lại trí tuệ của mình và tình yêu thiêng liêng ấy cho cuộc sống, tái thiết một nền văn minh nhân loại ngày càng giàu đẹp hơn.

 

4. Đoạn trích

“Có thể nói chúng ta lĩnh hội nhờ trí thông minh, đứa trẻ thẩm thấu bằng đời sống tinh thần của mìúng ta là những vật chứa, những ấn tượng được rót vào, chúng ta ghi nhớ và lưu giữ những ấn tượng này trong tâm trí, nhưng chúng ta vẫn tách biệt với những ấn tượng này giống như nước vẫn phân biệt với chiếc ly. Đứa trẻ trải qua sự chuyển hóa. Những ấn tượng không chỉ thâm nhập vào tâm trí đứa trẻ mà còn hình thành nên tâm trí đứa trẻ. Chúng trở thành hiện thân trong trẻ. Trẻ làm ra máu thịt tinh thần cho riêng mình bằng những thứ tồn tại trong môi trường sống của trẻ. Chúng tôi gọi hình thái tâm trí này là Tâm trí Thẩm thấu.”

“Bên trong đứa trẻ, có một người thầy vô cùng tận tụy. Chính người thầy ấy đã gặt hái những thành quả này bên trong mỗi đứa trẻ, bất kể đứa trẻ ấy sống ở đâu trên trái đất này. Ngôn ngữ duy nhất mà một con người học được một cách hoàn hảo là ngôn ngữ đạt được trong thời thơ ấu mà khi đó không ai có thể dạy được trẻ. Không chỉ như thế, nếu sau giai đoạn này, một người cho dù nhận được bất kỳ sự giúp đỡ và hỗ trợ nào khi học một ngôn ngữ mới, người đó cũng không nói được với sự chính xác như loại ngôn ngữ mà đứa trẻ đạt được trong thời kỳ thơ ấu. Có một sức mạnh tinh thần bên trong đứa trẻ giúp trẻ làm được điều này. Nó không đơn thuần là vấn đề về ngôn ngữ. Lúc 2 tuổi, một đứa trẻ có thể nhận ra tất cả người và vật trong môi trường của trẻ. Càng nghiên cứu sâu về hiện tượng này, chúng ta càng nhận thấy rõ rằng hoạt động kiến tạo mà một đứa trẻ đã đạt được thật mênh mông: tất cả những năng lực chúng ta có được đều được kiến tạo bởi đứa trẻ mà chúng ta đã từng là, và những năng lực quan trọng nhất đều được xây nên trong giai đoạn hai năm đầu đời. Đó không chỉ là vấn đề nhận thức được những thứ xung quanh hay sự hiểu biết và cách ứng phó với môi trường. Đó còn là toàn bộ trí thông minh, niềm tin tôn giáo, những tình cảm đặc biệt của chủ nghĩa yêu nước.”

“Nếu chúng ta thật sự có một tầm nhìn về những điều kiện tốt hơn, về sự khai sáng vĩ đại hơn cho con người, thì chỉ có đứa trẻ là nơi duy nhất chúng ta có thể xem xét để mang lại những kết quả như mong đợi”.